1.Posa Nedir?
Besinlerin sindirilemeyen kısımlarına posa adı verilmektedir. Posa; tokmuş hissi yaratması ve bağırsak sisteminin düzenli çalışmasını sağlamaktadır. Ayrıca obezite, tip 2 diyabet, kardiyovasküler sistem hastalıklarını önlemede önemli role sahiptir. Diyet posasını en iyi alabileceğimiz kaynaklar; kuru baklagiller, tam tahıl içeren ürünler, taze sebzeler ve taze meyvelerdir. Glutensiz diyette posa oldukça olanaklıdır.
Gıda takviyesi olarak ya da posa türevi olarak da alınabilmektedir ancak posanın en verimli şekli besinlerle alınan halidir.
Türkiye beslenme rehberine (TÜBER) göre yaşa ve cinsiyete göre günlük alınması gereken pos/lif miktarı aşağıdaki tabloda verilmiştir:
| Yaş | Kadın | Erkek |
| 2-3 yaş | 10 g | 10 g |
| 4-6 yaş | 14 g | 14 g |
| 7-10 yaş | 16 g | 16 g |
| 11-14 yaş | 19 g | 19 g |
| 15-17 yaş | 21 g | 21 g |
| ≥17 yaş | 25 g | 25 g |
Glutensiz Diyetlerde Besin Ögeleri
Glutensiz diyetler, günlük mikro ve makro besin ögeleri ihtiyaçlarını karşılamalıdır. Genelleme yapılırsa glutensiz ürünler posa, B vitaminleri, folat ve demir’den fakir gıdalardır.
İnsan vücuduna enerji sağlayan besin ögeleri makro besin ögeleridir. Günlük alınan enerjinin besin ögelerine göre dağılımı ise; %55-60 karbonhidrat, %25-30 yağ, %15-20 proteinden alınmalıdır.
Çölyak Hastalığında Posa (Glutensiz Diyette Posa)
Çölyak hastalığında günlük 25-35 gram posa tüketimi tavsiye edilmektedir. Glutensiz ekmek yapımında kullanılan unlar posadan fakiridir. Glutensiz ürün elde etmek için besinlere uygulanan işlemler de posa içeriğini düşürmekte, bu sebeple de glutensiz beslenmede posa alım eksiklikleri ortaya çıkmaktadır. Yapılan araştırmalar da çölyak hastalarında diyet posasının yetersiz alındığını, günlük enerji alımında makro besin ögelerinin (karbonhidrat, yağ, protein) alımının dengesiz olduğunu göstermektedir.
Glutensiz Diyetler ve Posa İçeriği Arttırmanın Yolları
Glutensiz diyet uygulayan bireylerde protein ve lif başta olmak üzere besin ögesi eksiklikleri olma ihtimali vardır. Bunun önüne geçebilmek için glutensiz diyette yüksek posa içeriğine sahip besinler tercih edilmelidir.
Örneğin; pirinç ve patates yüksek nişasta, düşük posa içeriğine sahip glutensiz besinleri çokça tüketmek yerine diyetlerde amarant, kinoa, karabuğday gibi yüksek posa içeriğine sahip glutensiz besinler tercih edilmelidir.
Ayrıca posa alımı için günlük en az 5 porsiyon (400 gram) taze sebze ve taze meyve tüketimi sağlanmalıdır.
Gluten genellikle makarna, ekmek gibi ürünlerde bulunmaktadır. Ancak tekstür sağlamak, su/yağ tutucu olmak gibi amaçlarla çorbalar, soslar, turşular gibi ürünlere de gluten katılabiliyor. Bu sebeple glutensiz beslenmede etiket okumak çok önemlidir. Özellikle çölyak, gluten ataksisi, gluten intoleransı gibi hastalıklarda bu durum daha da önemli hale gelmektedir. Posa ve protein başta olmak üzere; kalsiyum, demir, D vitamini, B vitamini, folat, çinko gibi vitamin ve mineralleri içeren ürünleri tercih etmeye özen gösterilmelidir.
