Glutensiz Tariflerde Karnıyarık Otu Tozu Kullanımı
Karnıyarık Otu (Psyllium); kabuk ya da toz olarak kullanılabilen, Plantago Psyllium bitkisinden elde edilen bir liftir. Hidrofilik özellikteki lif suda çözünerek jel yapı oluşturur. Bu sayede tüketimi dışkı hacmini arttırmakta, kabızlık problemlerini azaltmaya yardımcı olmaktadır. Fermente olmuş karnıyarık otu tozu lifleri kolondaki bakterileri besleyen prebiyotik özelliğe sahiptir. Aynı zamanda kardiyovasküler hastalık riskini azaltma, yüksek kolesterol seviyelerini düşürmede etkili olduğu bilinmektedir. İnflamasyonun azaltılmasında, hemoroid sorunlarının giderilmesinde ve gut hastalığının tedavisinde etkili olması sebebiyle geçmiş yıllardan itibaren kullanıldığı bilinmektedir.
Karnıyarık Otu (Psyllium) jel oluşturma özellliği sebebi ile glutensiz ekmek Yazımızın devamında karnıyarık otu tozunun özellikleri, sağlık üzerine etkileri ve tüketimi hakkında detaylı bilgilere ulaşabilirsiniz.
Karnıyarık Otu Nedir?
Tıp literatüründe Psyllium’a 16. yüzyıldan itibaren rastlanmaktadır. Günümüzde Avrupa’nın en yaygın laksatiflerinden biri olan psyllium Plantago Psyllium bitkisinden elde edilen müsilaj özellikteki liftir. Su ile birleştiğinde kendi hacmini 10 katından daha fazla şişme özelliğine sahiptir. Bu sayede hem kabızlık tedavisinde hem de ishal tedavisinde kullanılabilmektedir.
Psyllium Sağlık Üzerine Etkileri
Yapılan çalışmalar sonucunda; kan şekerinin düzenlenmesi, yüksek LDL seviyelerinin düşürülmesi, ürik asitin azaltılması ve bağırsak hareketliliğini arttırma bilinen etkilerdir. Psyllium kulanımı sonucunda yüksek kan şekeri olan kişilerde kan glikozunda azalma görülmüştür. Ancak beslenmede bütüncül ve sürdürülebilir değişiklikler olmadığı takdirde etkisi geçicidir. HbA1c üzerinde etki görülmesi için beslenmede ve fiziksel aktivitede değişiklikler yapılması gerekmektedir. Tek başına Psyllium etkisi önemsiz bulunmuştur.
İştahı Azaltma Etkisi
Psyllium içeren bir öğün tüketilmesinin ardından iştahta önemli ölçüde azalma olduğu dikkat çekmiştir. Yapılan bir çalışmada yemekten 3 saat önce ve yemekten hemen önce 1 bardak (200 ml) su eşliğinde 20 g Psyllium (Karnıyarık Otu) alımı değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonuçlarına göre Karnıyarık otunun yemekle uyarılan tokluğu önemli ölçüde artırdığı görülmüştür.
İshal ve Kabızlık Tedavisi
Dışkı nemini ve hacmini arttırması ile kabızlık ve ishal tedavisinde kullanılabilen bir suplementtir. Kullanmadan önce doktorunuza danışınız. Psyllium bağırsakta diğer çözünebilir liflere benzer şekilde etki göstermektedir. Bağırsakta suyun geri emilimini sağlayarak “hacimsel müshil maddesi” olarak bilinmektedir. Karnıyarık otu ve selüloz ve pektin kombinasyonunun karşılaştırıldığı bir çalışmada benzer etkiye sahip oldukları görülmüştür (selüloz; meyve sebzelerde yaygın bulunan sindirilemez lif).
Karnıyarık otunu diğer diyet liflerinden ayıran önemli bir özellik ise midede gaz oluşturmamasıdır.
Yüksek Kolesterol (Trigliserid) Üzerine Etkisi
Karnıyarık otunun insanlarda trigliserid düzeyine etkisinin araştırılması amacıyla yapılan diyabet hastaları ile bir çalışma yapılmıştır. Çalışmada hastalar; 6 hafta boyunca yemekle birlikte alınan Psyllium (Karnıyarık Otu), plaseboya göre trigliserid düzeylerinde %26’lık bir azalma ile ilişkili bulunmuştur. Diyabetli bireylerde yüksek trigliserid düzeyinde anlamlı bir azalma kaydedilmesine rağmen diyabetik olmayan bireylerde anlamlı bir etki oluşturmadığı gösterilniştir. LDL kolesterole etkisi üzerine yeterli kanıt bulunmamaktadır.
Psyllium Kan Şekeri Üzerine Etkisi
Diyabetli fareler üzerinde yapılan bir çalışmada karnıyarık otunun 18 hafta süreyle tüketimi; farelerde açlık glikozunu %20 oranında azaltmıştır. Diyabetik olmayan fareler üzerinde ise herhangi bir etki yaratmadığı bildirilmiştir. Karnıyarık otunun Zucker farelerinde kan glikozunu düşürdüğü onaylanmıştır.
Glutensiz Tariflerde Karnıyarık Otu Kullanımı
Çölyak hastalığı, gluten tüketimine karşı kalıcı intolerans gösteren, antikor aracılı bir enteropatidir. Şu anda, çölyak hastalığına yönelik sadece tek tip bir tedavi mevcuttur. Tüm gluten kaynaklarının diyetten tamamen çıkarılması. Bu nedenle çölyak ve çölyak dışı gluten intoleransı olan bireylerin beslenmesini kolaylaştırmaya, tüketebilecekleri besin çeşitliliğini arttırmaya yönelik çalışmalar devam etmektedir. Karnıyarık otu ise glutensiz tariflerde, jelleşebilen lifli yapısı ile gluten ikamesi olarak kullanılabilmektedir.
Ekmekte Gluten Kompleksi Nedir?
Tahıl unları içerisinde yalnızca buğday unu dayanıklı yapıda, gaz tutabilen ve hafif, havalanmış ekmek üretimi sağlayan hamur oluşturma yeteneğine sahiptir. Buğdayın sahip olduğu bu ayrıcalıklı durum buğday proteinleri ile oluşmaktadır. Buğdayda bulunan gliadin ve glutenin proteinleri uygun koşullar altında gluten kompleksi oluşumunu sağlar. Glutenin ve gliadin proteinleri hamur yoğurma esnasında hidrate olur ve çeşitli kimyasal bağlarla birleşir. Bu sayede hamurun özelliklerini önemli ölçüde etkileyen, elastikiyet veren yapı, gluten meydana gelir. Gluten yapısı hamurun iskeletini oluşturur. Yoğurma sırasında hamura karışan havayı ve mayaların aktivasyonu ile açığa çıkan karbondioksit (CO2) gazını hamur içerisinde tutar. Bu sayede ekmek kabarır ve kendine has gözenekli yapısı oluşur.
Glutensiz Ekmekte Karnıyarık Otu Tozu Kullanımı
Glutenin psyllium ile değiştirilmesinin; ekmek hamurunun duyusal özellikleri üzerindeki etkisi çeşitli deneysel çalışmalar ile değerlendirilmiştir. Ekmek hamurunun karnıyarık otu (psyllium) ile modifiye edilmiş örnekleri, çölyak hastalığı olan bireyler için %93 ve çölyak hastalığı olmayan bireyler için %97’ye varan kabul oranı elde etmiştir. En çok etkilenen özellikler koku ve doku olmuştur. Ekmek hamuru kimyasal bileşimi açısından değerlendirildiğinde, enerji %32.1 oranında azalmıştır.
Psyllium ile hazırlanan hamurların duyusal analizinden elde edilen veriler, ürünlerin çölyak hastalığı olan bireylerin yanı sıra çölyak hastalığı olmayan bireyler tarafından da iyi kabul gördüğünü göstermektedir. Bu sayede psylliumun; preparatlarda glutenin yerini alabileceğini düşünülmektedir. Ek olarak, kimyasal bileşim açısından, modifiye hamurla yapılan ürünlerin kalori ve yağ içeriğinin daha düşük olduğu görülmüştür.
Karnıyarık Otu Tozu Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu (TİTCK) bildirilerine göre karnıyarık otu kullanırken dikkat edilmesi gerekenler:
- Beraberinde farklı bir ilaç kullanılıyorsa alınacak tıbbi bitkisel ürünler ile aralarında en az bir saat olmalıdır.
- Yeterli miktarda sıvı (su, süt, meyve suyu veya benzeri sulu sıvı) ile birlikte alınmalıdır.
- Etkisi 12-24 saat sonra başlamaktadır.
- Sindirim sistemi hastalıkları (mide-bağırsak yolu ve yemek borusu problemleri) kalp damar hastalıkları, bağırsak tıkanması (ileus) ve felci veya mega kolon gibi durumlarda kullanılmamalıdır.
- Yutma güçlüğü veya boğaz problemlerine sahip olanlar kullanmamalıdır.
- Diyabet hastaları ve tiroit hastalarının kullanımı önerilmemektedir.
- Yeterli veri bulunmaması nedeni ile gebelik ve emzirme döneminde kullanılmamalıdır.
- Yeterli veri bulunmaması nedeni ile 12 yaş altı çocukların kullanması önerilmemektedir.
- Kullanımı sırasında istenmeyen etki görüldüğünde hekime danışılmalıdır.
- Opioid benzeri, peristaltik hareketleri inhibe eden ilaçlarla birlikte kullanılmamalıdır.
- Enteral emilimi olan vitamin (B12) – mineraller, kardiyak glikozitler, kumarin türevleri, karbamazepin ve lityum ile etkileşime girer.
- Bitkisel ürünlerle tedavi konusunda eğitim almış hekim ve eczacı denetiminde kullanılmalıdır.
Karnıyarık otu tozu kullanarak hazırlayabileceğiniz glutensiz krep tarifi için TIKLAYINIZ.
